Strasburger Edward Karol (1882–1923) ekonomista, profesor Uniwersytetu Warszawskiego. Ur. 23 II w Warszawie, był wnukiem Edwarda Bogumiła (zob.), synem Karola Ludwika (zob.) i Anieli Karoliny, córki Juliana Simmlera (zob.), bratankiem Edwarda Adolfa (zob.), Józefa (zob.) i Juliana Teofila (zob.) oraz bratem stryjecznym Henryka Leona (zob.).

 

Po ukończeniu V Gimnazjum w Warszawie studiował S. od r. 1900 prawo na Uniw. Warsz. i w r. 1904 uzyskał stopień kandydata nauk prawnych. Następnie kontynuował studia na Wydz. Ekonomicznym uniw. w Monachium, gdzie w r. 1906 otrzymał stopień doktora nauk ekonomicznych na podstawie napisanej pod kierunkiem L. J. Brentano rozprawy Zur Entwicklung der Arbeiterfrage in Königreich Polen (München 1907). W r. 1909 zamieszkał w Krakowie i prowadził wykłady z ekonomii politycznej w Akad. Handlowej (1909–10) oraz na Wyższych Kursach dla Kobiet im. Adriana Baranieckiego (1910–12). Opublikował książkę Kooperacja spożywcza i jej rozwój w Królestwie Polskim (Kr. 1909), w której nowatorsko omówił istotę spółdzielczości oraz jej ewolucję w Król. Pol. na tle zachodnioeuropejskim; dowodził, że problem przebudowy społecznej może być rozwiązany na gruncie różnych form spółdzielczości (koncepcja tzw. republiki spółdzielczej). Po uzyskaniu doktoratu w r. 1911 na Wydz. Prawa UJ został asystentem w Katedrze Ekonomii Politycznej i Skarbowości. Na jego prace badawcze wywarli głównie wpływ Włodzimierz Czerkawski i Adam Krzyżanowski. Ogłosił broszurę Drożyzna (Kr. 1912), w której spółdzielczość spożywczą uznał za środek hamujący nadmierny wzrost cen. Problematyki spółdzielczości dotyczył też artykuł Istota, zasady i znaczenie kooperacji spożywczej („Ekonomista” T. 4: 1913). W r. 1913 habilitował się na podstawie pracy Gospodarka naszych wielkich miast (Kr. 1913), w której zanalizował budżety Warszawy, Łodzi, Krakowa, Lwowa i Poznania w pierwszej dekadzie XX w. W r. 1914 został docentem i prowadził wykłady z ekonomii politycznej na UJ oraz w Szkole Nauk Społeczno-Politycznych, założonej przez Zofię Daszyńską-Golińską i Wilhelma Feldmana.

 

W poł. r. 1915 przeniósł się S. na stałe do Warszawy, gdzie w październiku t.r. został asystentem seminarium ekonomii politycznej, prowadzonego przez Antoniego Kostaneckiego na Uniw. Warsz. Ogłosił broszurę Wielkomiejska polityka społeczno-gospodarcza ze szczególnym uwzględnieniem miast w Anglii i w Niemczech (W. 1915), a w warszawskim miesięczniku „Sfinks” opublikował artykuł Stan rolnictwa polskiego w dobie powojennej a program ekonomiczny Lubeckiego (T. 2: 1915, odb. W. 1915). W artykule Teoria potrzeb ze stanowiska gospodarczego („Ekonomista” T. 1–2: 1915, odb. W. 1915) przedstawił oryginalne opracowanie tej teorii. W r. 1915 objął po Władysławie Grabskim kierownictwo wydz. statystycznego Biura Pracy Społecznej Tow. Przemysłowców Guberni Król. Pol.; opracował pierwszy, obejmujący statystykę spółek akcyjnych Rocznik Statystyczny Królestwa Polskiego z uwzględnieniem innych ziem polskich, rok 1915, który nakładem Biura ukazał się w r. 1916 (W.). Od r. 1916 wykładał na Uniw. Warsz. historię doktryn ekonomicznych. Od t.r. był członkiem rzeczywistym Tow. Naukowego Warszawskiego; kierował w nim Komisją Statystyczną oraz redagował wydawnictwa jego Gabinetu Nauk Ekonomicznych. W l. 1916–17 był członkiem Komisji Podatków, Monopoli i Koncesji w Sekcji II (Finansowej) Zarządu m. stoł. Warszawy oraz Sekcji Porządku i Opieki Domowej w Wydz. II (Pomocy dla ludności) Komitetu Obywatelskiego m. stoł. Warszawy. W l. 1917–18 wykładał także historię doktryn ekonomicznych w Wyższej Szkole Handlowej. Ogłosił broszury Der Anteil Polens an den russischen Staatsfinanzen (Wien 1917, tłumaczenie polskie, W. 1918), Podatek gruntowy w Królestwie Polskim (W. 1918) i Samorząd miejski (W. 1918) oraz kolejne artykuły: Finanse Warszawy podczas Wojny („Likwidacja skutków wojny w dziedzinie stosunków prawnych i ekonomicznych w Polsce”, W. 1917 V), Metoda i cel badań nad historią doktryn ekonomicznych („Ekonomista” T. 4: 1917), Historia doktryn ekonomicznych w Polsce niepodległej (tamże T. 1: 1918), Poglądy ekonomiczne w Polsce w XV i XVI wieku (tamże T. 2–3: 1918, odb. W. 1918), Zagadnienie waluty podczas wojny (tamże T. 2: 1919) i Podatki wojenne (tamże T. 3–4: 1919).

 

Dn. 1 IV 1919 objął S. jako profesor nadzwycz. Katedrę Skarbowości na Wydz. Prawa i Nauk Państw. Uniw. Warsz. W l. 1919–21 reprezentował Wydział w Senacie Akademickim. Należał do oddz. warszawskiego Tow. Ekonomistów i Statystyków Polskich i uczestniczył w jego pracach nad przedłożonym w r. 1919 rządowi Ignacego Paderewskiego „Szkicem projektu reformy walutowej w Polsce” („Ekonomista” T. 1: 1919). Pod auspicjami towarzystwa organizował kursy dla urzędników Min. Skarbu. W l. 1919–22 był członkiem Rady Banku Handlowego w Warszawie. Brał udział w l. 1920–1 w pracach komisji rektorskiej ds. organizacji Wydz. Teologii Ewangelickiej na Uniw. Warsz. W tym okresie opublikował książkę Zagadnienie skarbowo-ekonomiczne na tle wojny (W. 1920), w której m.in. krytykował monopole państwowe, a także przedstawił sposoby likwidacji szkód wojennych w polskiej gospodarce. Ogłosił też artykuły: Finanse Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1920 („Ekonomista” T. 3: 1920) oraz Najnowsza reforma skarbowa w Niemczech (tamże T. 2: 1921). Dn. 1 I 1922 otrzymał profesurę zwycz. i został t.r. dziekanem Wydz. Prawa i Nauk Politycznych Uniw. Warsz. W listopadzie 1922 objął funkcję prezesa Rady Naczelnej ds. Pomocy Młodzieży Akademickiej i od t.r. był członkiem Rady Opiekuńczej Centrali Polskich Akademickich Związków Sportowych. W książce Ustrój Skarbowy Rzeczypospolitej Polskiej (W. 1922) krytykował różnorodność funkcjonujących wówczas ustaw skarbowych i przedstawił własny program ich nowelizacji i ujednolicenia. Był autorem skryptów akademickich Nauka skarbowości (W. 1922) i Prawo skarbowe polskie (W. 1922). Popularyzował wiedzę ekonomiczną na łamach czasopism warszawskich: „Przeglądu Gospodarczego”, „Tygodnika Ilustrowanego” i „Kuriera Warszawskiego” oraz krakowskiego „Czasu”. Propagował kooperatyzm jako ustrój oparty na zasadach sprawiedliwości społecznej, a także idee fiskalizmu, przeciwstawiając się etatyzmowi i socjalizmowi państwowemu. Zmarł na zawał serca 8 XII 1923 w Warszawie, został pochowany na cmentarzu ewangelicko-augsburskim. W pogrzebie wziął udział prezydent RP Stanisław Wojciechowski.

 

W małżeństwie zawartym w r. 1919 z Hanną Komierowską miał S. dwoje dzieci: Edwarda Karola (ur. 1920) i Hannę Urszulę (ur. 1922).

 

Pośmiertnie opublikowano artykuł S-a Odbudowa finansowa Austrii 1922/1923 („Ekonomista” T. 4: 1923) oraz rozszerzone wydanie podręcznika Nauka skarbowości (W. 1923 I).

 

 

 

Biogramy uczonych pol., cz. 1 z. 3; Enc. XX w., II; Encyklopedia Powszechna Ultima Thule, W. 1939 X; Gazda Z., Słownik biograficzny ekonomistów polskich od XIII wieku do połowy wieku XX, Kielce 1998; Ilustr. Enc. Trzaski, V; Łoza, Rodziny pol., I 151–3, 156; Słown. pol. tow. nauk., II cz. 3; Szulc, Cmentarz Ewangelicko-Augsburski, s. 531–2; W. Enc. Ilustr., XVI; – Dzieje Uniwersytetu Warszawskiego 1807–1915, Red. S. Kieniewicz, W. 1981; Dzieje Uniwersytetu Warszawskiego 1915–1939, Red. A. Garlicki, W. 1982; Kolendo H., Kształtowanie się kadry naukowej Uniwersytetu Warszawskiego w latach 1915–1919, w: Studia i Mater. z Dziej. Nauki pol., S. E, 1983 z. 7 s. 48, 65, 86; Kras J., Wyższe Kursy dla Kobiet im. A. Baranieckiego w Krakowie 1868–1924, Kr. 1972; Landau Z., Tomaszewski J., Bank Handlowy w Warszawie S.A. Historia i rozwój 1870–1970, W. 1970 s. 228; Manteuffel, Uniw. Warsz. 1915/16–1934/5; Perkowska U., Kształtowanie się zespołu naukowego Uniwersytetu Jagiellońskiego (1860–1920), Wr. 1975; – Kalendarzyk polityczno-historyczny m. stoł. Warszawy na r. 1916, W. 1916; toż na r. 1917, W. 1917; Pamiętnik dwudziestolecia Wyższej Szkoły Handlowej w Warszawie 1906–1926, W. 1927 s. 62; Rocznik Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. Rok 1916, W. 1917 s. 9–10, 22, 52, 57; Sprawozdanie dyrekcji Akademii Handlowej w Krakowie za r. szk. 1910, Kr. 1910 s. 28; Sprawozdanie dyrekcji Kursów Wyższych dla Kobiet im. A. Baranieckiego za r. szk. 1910/11, Kr. 1911 s. 4; toż za r. szk. 1911/12, Kr. 1912 s. 4; Wierzbicki A., Wspomnienia i dokumenty (1877–1920), W. 1957 s. 320, 499; tenże, Żywy Lewiatan, W. 2001; – „Bibliogr. Pol.” R. 18: 1919, R. 19: 1920; „Czas” 1923 nr 279; „Ekonomista” T. 4: 1923 s. 1–11 (fot.); „Gaz. Warsz.” 1923 nr 337; „Kur. Warsz.” 1916 nr 285, 1923 nr 342, 343, 345; „Przew. Bibliogr.” R. 23: 1909, R. 35: 1912, R. 37: 1914, R. 38: 1915 nr 1–12 s. 62, R. 39: 1916 nr 1–12 s. 112, R. 1: 1920, R. 3: 1922; „Świat” 1923 nr 50; – AAN: sygn. 97, 154–7 (Kancelaria Cywilna Naczelnika Państwa); AGAD: sygn. 47 (Min. Oświaty); Arch. PAN: sygn. 121 (spuścizna S-a).